Tansiyon İlaçları Sabah mı Yoksa Akşam mı Alınmalıdır?

Hastalar tarafından çok sorulan bir sorudur bu. Hekimler arasında da zaman zaman tartışılmaktadır. Kişilerde yüksek tansiyon ile ilgili birçok ortak nokta olmasına karşın, tedavide kişiye özgü faktörler önemli rol oynamaktadır. Bu faktörleri burada ayrıntılı anlatmak istemiyorum. Yalnız ilaç alma zamanının belirlenmesinde bazı noktalar mevcuttur. Şimdi bu konudan bahsedelim.

Bilindiği gibi insanın kan basıncı gün içinde sürekli değişim gösterir. Yüksek tansiyon hastalarında ise bu değişim bazen çok abartılı olabilmektedir. Önemli olan kişilerin kan basıncı değerlerinin normal sınırlar içerisinde tutulmasını sağlamaktır. İşte bu anlamda kişinin kan basıncının 24 saatlik değişimini bilmek çok önemlidir. Son yıllarda geliştirilen 24 saat kan basıncını ölçen cihazlar yardımı ile bu değişim belirlenebilmektedir. Bu cihazların uygulanma olanağı mevcut değilse, onaylanmış elektronik cihazlar ile hastanın kendi kendisinin tansiyonunu ölçmesini teşvik ederek kan basıncı değişimi belirlenebilir. Bu tür bir uygulamada kişiye sabah ve akşam ikişer kez 7 gün süreyle kan basıncını ölçmesi önerilerek değişim konusunda bir fikir edinilebilir.

Son yıllarda üretilen tansiyon ilaçlarının önemli bir kısmı 24 saat süreyle etkili olmaktadır. Bu nedenle sabah alınan bir ilaç teorik olarak 24 saat boyunca tesirli olmalıdır. Ancak pratik hayatta bu durum her zaman mümkün olmamakta, bazı ilaçların etkisi 12-18 saat sonra geçmektedir. İşte bu gibi hastalarda 24 saat süreyle etki elde etmek için, ilaç ikiye bölünerek verilebilir veya etkisi azaldığı saatlere bir ilaç eklenebilir. Gece veya sabaha karşı kan basıncı yüksek olan kişilere akşam saatlerine ilaç eklemek gerekebilir.

Yapılan büyük bazı çalışmalarda ilaçların sabah veya akşam verilmesi araştırılmıştır. Bu araştırmaların sonuçlarına göre sabah veya akşam ilaç almanın kan basıncı düşürücü etkisinin benzer olduğu görülünce, akşam saatlerinde ilaç almanın yanlış olmadığı yönünde bir düşünce oluşmuştur. Ancak bu görüşe birçok itiraz yöneltilmiştir. Gelen itirazların önemlilerini sayarsak, en önemli sakıncası özellikle yaşlı insanlarda akşam verilen ilaçların sabaha karşı kan basıncında düşmelere neden olabileceğidir. Bu durum beyin kanlanmasında azalmaya neden olarak istenilmeyen sonuçların oluşmasına yol açabilir. İkinci sakıncası ise gece uykuda  ilaçların emilimi iyi olmayabilir. Bu nedenle ilaçları akşam saatlerine kaydırmanın pek doğru olmadığı söylenmiştir. Bununla beraber şiddetli hipertansiyonu olan ve gece kan basınçları yükselen hastalara akşam saatlerinde de ilaç vermek gerekebilir.

Bazı tansiyon ilaçlarının yan etkilerinden birisi uykuya neden olmalarıdır. Hekimler bu grup ilaçların akşamları alınmalarını tavsiye ederler.

Prostatı büyük erkek hastalar gece çok sık idrara çıkabilirler. Alfa blokör denilen tansiyon ilaçları prostat belirtilerine de iyi gelirler. Bu nedenle biz bu grup ilaçları akşamları veririz. Böylece hastanın geceleri idrara çıkma sıklığı azalabilir. Bu sayede hasta rahat bir uyku çeker.

Yüksek tansiyon tedavisinde hasta uyumunu artırmak için ilaçların tek dozda verilmesi daha faydalıdır. Bu nedenle son zamanlarda polipil denilen birkaç ilaç grubunu birlikte içeren tabletler üretilmiştir. Çoklu ilaç tedavisi verilmek istenilen hastalara bu grup ilaçlar tercih edilebilir.

Her hastanın kan basıncının değişimi kendine özgüdür. İlaç saatlerini belirlemek, hekimin görevidir. Benim düşünceme göre hafif-orta hipertansiyonu olan, bir veya iki ilaç ile kontrol edilebilen hastalara uzun etkili ilaçları, tek doz olarak sabah saatlerinde vermenin daha doğru olduğu yönündedir. Ama özellikle şiddetli hipertansiyonu olan hastalara ilaçlar gün içerisinde değişik saatlere bölünerek tedavi önerilebilir. Hangisinin tercih edilmesi gerektiğine hastanın durumuna göre doktor karar vermelidir.